Nevruz gibi farklı din ve ideolojilere ait bayramları kutlamanın hükmü nedir?

Dünyada bulunan pek çok din ve ideolojinin kendine has dini bayram ve merasimleri bulunmaktadır. Yahudilerin Hamursuz, Hristiyanların Paskalya bayramı bu tür bayramlardan sayılmaktadır. Farsça’da “yeni gün” anlamına gelen nevrûz (نوروز), 21 Mart’ta Orta Asya’dan Ortadoğu’ya ve Balkanlar’a kadar geniş bir coğrafyada yaşayan halklar tarafından kutlanmaktadır.

İlk baharın habercisi olarak kabul edilen ve Mecûsîler (Zerdüş/Ateşperest) tarafından kutlanan Nevruz bayramı/şenliği 21 Mart’ta başlayarak iki hafta kadar devam etmektedir. Yezdîler ise bu kutlamayı Mehrecan adıyla Temmuz sonunda yapmaktadır.  Nevruz, kutlamaları ateş ve suyun öne çıktığı dini bir merasimdir. Zira Nevruz kutlamalarında özellikle insanlar meydanlarda toplanarak günahlarından arınma ve talihlerini düzeltme adına yakılan ateşler üzerinden atlarlar.[1] Dolayısıyla Nevruz’da ateş, merasimin olmazsa olmazlarından sayılan dini bir sembol olduğu anlaşılmaktadır. İslam öncesi milletler arasında kutlanan bu merasim bugün gerek Türklerin[2] gerekse Kürtlerin bayramı olduğu iddia edilse de tamamen cahiliye adeti olduğu aşikardır. Ayrıca ateşten atlamanın insanı günahtan arındırdığı duygusuyla yapılması ise tamamen bir şirk unsurudur. Zira günahları affeden ve insanı günahtan arındıran sadece ve sadece العَفُوُ (el-Afüvv) olan rabbimiz Allah Teâla’dır. Bunu ateşten beklemek ise küfürdür.

Son asırlarda Nevruzu Müslüman toplumlarda meşrulaştırma çabaları da yaygınlık kazanmıştır. Rivayete göre Yavuz sultan Selim’in hanımı Hafsa sultan, amansız bir hastalığa yakalanır ve o dönemin Sultan Cami Medresesi’nin başhekimi Merkez Efendi’den derde deva olacak bir ilaç yapması istenir. O da 41 çeşit baharat karışımıyla elde ettiği mesir macununu Hafsa sultana verir, o da şifa bulur. Daha sonra bu şifalı macun ile Nevruz birleştirilerek Nevruz’a dinî ve Osmanlı kisvesi kazandırılmaya ve meşrulaştırılmaya çalışılmıştır. Halbuki mesirle Nevruz’un uzaktan yakından alakası söz konusu değildir. Sadece batılın hak tepsisiyle takdim edilmesinden ibarettir.

Nitekim Hz. Peygamber (s.a) Medine’ye hicret ettikten sonra, halkın İran’dan alınma Nevruz ve Mihrican bayramlarını kutladıklarını görmüş ve onlara “Allah sizin için o iki günü daha hayırlı iki günle, Ramazan (عِيدُ الفِطْر) ve Kurban (عِيدُ الأضْحَى) bayramlarıyla değiştirmiştir”[3] meâlindeki hadisiyle İran menşeli bu iki bayramın kutlanmasını yasaklamıştır.[4] Bunun dışında kendilerinde ibadet ve taatin yapılmasının teşvik edildiği Kadir, Berat ve Regaip gibi mübarek geceler de bulunmaktadır. Hz. Peygamber’in (s.a) Müslümanlara hediye ettiği bu iki bayramın dışında Müslümanın başka bir dinî bayram edinmesi ve iştirak etmesi kesinlikle câiz değildir.

[1] Şinasi Gündüz, “Nevruz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (İstanbul: TDV Yayınları, 2007), 33/60-61.

[2] Beşir Mustafayev, Adriyatik’ten Cin Seddine Uzanan Nevruz Geleneği, AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi Cilt:2 •Sayı:3•Temmuz 2013•Türkiye

[3] Müsned, III, 103, 235, 250; Ebû Dâvûd, “Ṣalât”, 239; Nesâî, “Ṣalâtü’l-ʿîdeyn”, 1; (إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَبْدَلَكُمْ بِهِمَا خَيْرًا مِنْهُمَا : يَوْمَ الْأَضْحَى ، وَيَوْمَ الْفِطْرِ )

[4] İbrahim Bayraktar, “Bayram”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (İstanbul: TDV Yayınları, 1992), 5/259-261.