Kaynaklarda Allah’ın haram kıldığı şeylerde herhangi bir şifâ yaratmadığı ifade edilmektedir. Nitekim Hz. Peygamber (s.a) “Allah şifânızı haram şeylerde yaratmamıştır.”[1] “Tedavi olunuz, zira Allah hiçbir hastalık yaratmamıştır ki, çaresini de yaratmış olmasın. Şüphesiz Allah şifânızı size haram kıldığı şeylerde yaratmamıştır.’’[2]“Târık b. Süveyd Peygamber Efendimize şarap (hamr)ın hükmünü sordu. O da onu yasakladı. Târık: Ama biz onu ilaç olarak kullanıyoruz değince ‘o deva değil, derttir.’ buyurdular.” [3] “Kim şarapta (hamr) tedavi ararsa Allah ona şifâ vermesin!’’[4] buyurarak hastalıkların tedavisinde helâl maddelerin kullanılmasının gerekliliğini ifade etmektedir.

Dolayısıyla domuz ve alkolden elde edilen maddelerle, karışım halinde bulunan ilaçları tedavi maksadıyla kullanmak câiz olmaz. Fakat dini konularda hassas ve alanında uzman olan Müslüman bir doktor, hastalığın tedavisinde başka alternatif olmadığını sadece bu sakıncalı ilaçla tedavi olunabileceği kanaatini taşıyorsa o takdirde bu ilacı zaruret miktarınca kullanmak câiz olur. Nitekim “Zaruretler haramları mübah kılar.” ve “Zaruretler ihtiyaç miktarı kadar takdir edilir.” kaideleri susuz veya aç kalan kişinin ölmeyecek kadar haram bir maddeyi yiyip içebileceğini ifade etmektedir. Dolayısıyla dini konularda hassas olmayan doktorun tavsiyesiyle amel etmek câiz olmaz.

Yan etkisi olan ilaçların kullanılması ise vücuda vereceği fayda-zarar oranında değerlendirilir. Hastalığın vücuda verdiği tahribat ile yan etkisi olan ilaç mukayese edilir ve “zarar-ı eşed, zarar-ı ehaf ile izale olunur” kaidesi gereği yan etkisi olabilecek ilacı kullanmak zaruret miktarı câiz olur. Ayrıca alkollü maddeleri keyfi ve zaruri olmak üzere iki şekilde müteala etmek mümkündür. Kolonya ve parfüm gibi ziynet için kullanılan maddeler kısmen lüks sayılabilecek keyfi durumlardır. Bunun yerine Müslümanın alkolsüz esansları kullanması gerekir. Şayet alkolün bulunduğu maddeler antiseptik ve dezenfektan gibi mikrop öldürücü maddelerde bulunuyorsa ve bunların alternatifleri de yoksa yine zaruret ölçüsünce câiz görülebilir. Fakat alternatiflerini üretmek Müslümanların sorumluluğundadır.

İbn Abidîn “en-Nihâye” ve “et-Tehzîb” adlı eserlerden şöyle nakletmektedir: ‏‘Müslüman ve sözüne güvenilir bir doktorun, herhangi bir hasta için idrar, kan veya ölü eti yemesinin dışında ba‏şka herhangi bir ilaç fayda vermeyeceğini söylemesi halinde o hastanın bu haram ‏şeyleri içmesi veya yemesi câizdir. Ancak ‏şu var ki doktor hastasına yenmesi ve içilmesi yasak olan bu maddelerin dışında bir ilaç verebilecek durumda ise bu yasak maddeleri tedavi için kullanması câiz olmaz.’’[5]

[1] Buhârî, “Eşribe”, 14;  إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَجْعَلْ شِفَاءَكُمْ فِيمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ

[2] Ebû Dâvûd, “Tıb”, 11  إن الله أنزل الداء والدواء وجعل لكل داء  دواء  فتداووا ولا تداووا بحرام

[3] Müslim, “Eşribe”, 12; Tirmizî, “Tıb”, 8; Ebû Dâvûd, “Tıb”, 11; طارق بن سويد سأل النبي صلى الله عليه وسلم عن الخمر فنهاه ثم سأله فنهاه فقال له يا نبي الله إنها دواء قال النبي صلى الله عليه وسلم لا ولكنها داء

[4] Buhârî, “Eşribe”, 15.

[5]  İbn Abidîn, Reddü’l-Muhtâr, (Beyrut: 1987), 4: 215.