Hz. Peygamber (s.a) bir hadisi şerifte şöyle buyurmaktadır: “Melekler, içerisinde köpek ve tesâvîr bulunan eve girmezler.”^[1] Yine İbn Abbas’a bir tasvirci müracaat ederek, “Ben, şu gördüğün tasvirleri yaparak (resim çizerek) geçinirim. Bu hususta bana fetva ver!” dedi. İbn Abbas, adamın kendine iyice yaklaşmasını istedikten sonra, elini adamın başı üzerine koyarak “Bak, ben şimdi sana Resûlullah’tan duyduğum bir hadisi haber vereceğim: “Her resim yapan (musavvir) cehennemdedir ve Allah, yaptığı resime ruh üfleyinceye kadar bu adama azap eder. Ruh üflemesi de zaten mümkün değildir.”[2] buyurdu. Adam bu sözler üzerine dehşete kapılınca İbn Abbas devamla, “Eğer sen sanatına devam etmek mecburiyetinde isen, ağacı ve ruh taşımayan şeyleri resimle, dedi.”^[3] Bir keresinde Cibrîl Hz. Peygamber (a.s)’in yanına girmek için ondan izin istemişti. Resûlullah izin verdiği halde Cibrîl içeri girmemiş ve şöyle demiştir: “İçerisinde birtakım at ve insan timsallerinin bulunduğu perde asılı olan bir eve ben nasıl girerim? Bu resimlerin ya başlarını koparmalı veya bu perdeyi yere sermelisiniz. Biz melekler içinde timsal olan eve girmeyiz.”^[4]

İmam Tahâvî, bu hadisi naklettikten sonra şu yorumu yapmıştır: “Bu hadisin zâhirinden, başı koparılmış ruh sahibi canlının timsalinin mubah olduğu anlaşılmaktadır. Buna göre, bu hadis ruh sahibi olmayan şeylerin tasvirinin mubah olduğuna ve görünüm itibariyle ruh taşıması mümkün olmayan canlıların yasak kapsamından çıktığına delâlet etmektedir.”^[5]

Şâfiî fakihlerden Nevevî ise, tasvir işinin hükmüne ilişkin olarak, hadislerde söz konusu edilen ağır tehditlerden ve Allah’ın yaratmasına benzetmeye çalışma anlamı taşıdığından hareketle, ne ile yapıldığına ve ne üzerinde olduğuna (kumaş, yaygı, para, kap, duvar vb.) bakılmaksızın, canlı (insan ve hayvan) sûretini tasvir etmenin haram ve büyük günahlardan olduğunu söylemiş; ağaç, dağ, deve semeri gibi şeyleri tasvir etmenin ise haram olmadığını belirtmiştir.^[6]

Bu görüşlere bakıldığında insan ve hayvan heykel, büst ve anıt gibi sanatsal abide adı altında oluşturulan tasvirler kesinlikle haramdır. İnsan ve hayvan resimleri çizmek ise mekruhtur. Fakat dini maslahat ve gayesiyle helâl ve meşru sınırlar dairesinde kalmak şartıyla çizgi roman veya çizgi film yapmakta inşaallah bir sorumluluk olmayacağını umuyoruz. Bu vesileyle evlerde aile ve kişisel albüm ve resimleri duvar ve masa üstünde bırakmak mekruhtur. Hadiste açıkça belirtildiği üzere böyle evlere melekler girmez. Şayet bu resimler açılması câiz olmayan azaları gösteriyorsa hüküm kerahiyetten harama dönüşür. Evlerde çocuklar için satın alınan hayvan ve insan figürlerinden oluşan oyuncakları açıkta bulundurmak câiz değildir. Oynandıktan sonra kutu ve dolaplarda kapalı tutulmaları gerekir. Resimlerle ilgili diğer önemli bir problem ise son dönemlerde birçok dindar Müslümanın müptela olduğu Facebook ve Whatsapp gibi iletişim araçlarındaki durum ve profil resimleridir. Özellikle bayanların kişisel resimlerini herkesin görebileceği şekilde teşhir etmesi göz mahremiyetine dair âyete aykırı olacağından hanımların profillerine resimlerini koymaları câiz değildir.

[1] Buhârî, “Libâs”, 88.

[2] Buhârî, “Ta’bir”, 45, Nesâî “Zinet”, 114.

[3] Buhârî, “Büyû‘”, 104; Müslim, “Libâs”, 99.

[4] Tahâvî, Şerhu Me‘âni’l-âsâr, 4: 287.

[5] Tahâvî, Me‘âni’l-âsâr, 4: 287.

[6]  Nevevî, el-Mecmû‘, 14: 81; قال أصحابنا وغيرهم من العلماء تصوير صورة الحيوان حرام شديد التحريم وهو من الكبائر