Türkçedeki “Tinleme” kelimesinin karşılığı olarak kullanılan “Emoji” kelimesi, Japonca’da resim manasına gelen “e” ve harf manasına gelen “moji” sözcüğünün birleşmesiyle meydana gelmiş bir terimdir. İlk defa gülme “:-)” ve üzülme “:-(” simgesi olarak kullanılan bu işaretler daha sonra insan kafası üzerinde gösterilmeye başlanmıştır. Bugün ise farklı duyguları ifade eden yüzlerce emoji kelimesi dijital ortama taşınmış adeta görsel bir alfabe konumuna getirilmiştir.

İslâm Hukukunda bir meramın anlatılmasında söylenen sözün açık olması esastır. Farklı manalara gelebilecek sözlerde yanılma payı olacağından bunlara ihtiyatla yaklaşılır ve kesin hüküm verilmez, ayrı bir karine veya delil aranır. Emojiler açık bir söz olmadıklarından zaman zaman karşı taraf için “acaba bununla neyi kastetti?” sorusunu gündeme taşır. Mesela karşı tarafa atılan birkaç gülücük ifadesi kahkaha hatta alay etme olarak da anlaşılmaya müsaittir. Yine bir bayanın mahremi olmayan bir erkeğe gönderdiği mesajın sonuna gül koyması erkek tarafından yanlış anlaşılmaya sebep olabilir. Bu sebeple dikkatli olunması gerekir.

Yine el ele tutuşan iki bayan veya iki erkek emojisi iki iyi arkadaşa işaret edebildiği gibi eşcinselliğe de işaret için de kullanılabilmektedir. Yine özellikle “dil çıkaran bayan” emojisi toplumda müstehcen sayılmaktadır. (Bu konuda geniş bilgi için internet listelerine bakılabilir.) Yine ağız ve kaş-göz işaretlerinden oluşan bir kısım emojiler ise dalga geçmek ve alay etmek için kullanılmaktadır. Hâlbuki Kur’ân-ı Kerîm’de “Arkadan çekiştirip duran ve kaş göz işaretiyle alay eden her kişinin vay haline.”[1] buyurulmaktadır.

Yine hadis-i şeriflerde kaş göz işaretleri kullanarak kurulan iletişim müminlere câiz görülmemiştir. Nitekim Hz. Peygamber müşriklerden azılı birinin öldürülmesini beklediği bir sırada, ashabın bunu yapmadığını görünce onlara sitem etmiş bunun üzerine Ashab: “Ya Resûlallah! Bize bir göz işareti yapsaydın onun işini bitirirdik” dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber, “Biz Peygamberlere gözlerin hıyaneti (kaş-göz işareti yapmak) yakışmaz”[2] buyurdu.

Kısacası her halükârda insan ve hayvan figürlerinden oluşan emojileri kullanmak en hafifi ile tenzihen mekruh olduğu anlaşılmaktadır. Kişinin eliyle çizmesi ile hazır bir emojini kullanması arasında bir fark yoktur. Eğer kişi muhatabına gülücük yollayacak ise bunu “:-)” şeklinde yapması doğru olandır. Gülücüğü kafa içinde 🙂 yapmak artık resme girmiş olacaktır ki bu en hafifiyle mekruhtur. Mekruhlarda ısrar etmenin insanı zamanla haramlara götüreceğini unutmamalıyız. Tam bir insan şeklindeki emojileri kullanmak ise önceki yazılarda belirtildiği gibi İmam Şâfiî ve bir kısım fukahaya göre haramdır. Emojilerin Müslümanlar arasında yaygın olmasına bakılarak (umûmü’l-belvâ) fetva verilecek olursa o takdirde insan ve hayvan resmi çizmeye de cevaz verilmiş olunacaktır ki bu da batıl bir kıyas olur.

Özetle söylemek gerekirse insan ve hayvan resimleri, insanları alaya alan kaş göz işaretleri, müstehcen içerikli ve İslâm dışı inanç ve kültürlere ait (dua, çam ağacı, noel baba, haç vb.)  benzeri emojileri kullanmak câiz değildir.

[1] Hümeze, 1.

[2] Nesâî, “Tahrîmu’d-dem”, 14.